Tác giả: Hà Phong
Là tác phẩm trữ tình nổi tiếng thời kỳ đầu tân nhạc của nhạc sĩ Trần Hoàn, “Sơn nữ ca” có hoàn cảnh và lý do ra đời khá đặc biệt. Thông thường, các nhạc sĩ hay sáng tác bài hát để tỏ tình với bạn gái. Với “Sơn nữ ca”, dường như Trần Hoàn làm ngược lại.
Nhạc sĩ Trần Hoàn từng tâm sự: Năm 1948 khi mới 20 tuổi, ông tham gia hoạt động trong Đoàn văn hóa nghệ thuật ở vùng chiến khu núi U Bò – Ba Rền, Quảng Bình. Ở đây, có nhiều cô gái trẻ là nữ sinh của trường Phan Bội Châu (Huế) cũng theo kháng chiến, tỏ ý quý mến và thường đi theo ông bắt chuyện, làm quen.
Tuy nhiên, Trần Hoàn đang tràn đầy nhiệt huyết cách mạng, chưa nghĩ đến chuyện riêng tư, ông bèn khước từ tình ý bằng cách sáng tác một bài hát để “trả lời” các cô gái: “Sơn nữ ơi! Đời ta như cánh chim chiều phiêu bạt thời gian vun vút trời mây/ Sơn nữ ơi! Đừng làm thắc mắc cho lòng khô cạn từ nay nước mắt đầy vơi/ Sơn nữ ơi! Làm chi cho đớn đau lòng trong một thời gian rồi thương, rồi nhớ/ Sơn nữ ơi! Hoàng hôn xuống dần đợi chờ ai đây?!”.
“Sơn nữ ca” trở nên nổi tiếng và được yêu thích, nhà xuất bản Tinh Hoa (Huế) phát hành năm 1951, phổ biến rộng rãi khắp cả nước. Để phù hợp với quy định ngày đó, nhiều ca từ của bản gốc đã được chỉnh sửa lại, như “Có anh du kích” sửa thành “Có anh lữ khách”, câu hát cuối cùng: “Sơn nữ ơi! Thời cơ đến rồi đợi ngày ra tay” đã được sửa thành: “Sơn nữ ơi! Hoàng hôn xuống dần đợi chờ ai đây?”.
Nhạc sĩ Trần Hoàn (1928 – 2003) tên thật là Nguyễn Tăng Hích, quê ở Hải Lăng, Quảng Trị. Ông từng là Ủy viên Trung ương Đảng khóa VI và VII, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin, Phó Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt Nam…
Theo nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, nhạc sĩ Trần Hoàn có tố chất nghệ sĩ bẩm sinh. Từ nhỏ, ông đã chịu ảnh hưởng nghệ thuật từ người cha là một người đam mê và hiểu biết tuồng, ca Huế và hát bội. Cả khi ông là một chính khách thì bản tính nghệ sĩ cũng luôn có mặt trong từng khoảnh khắc.
Nhà thơ Hữu Thỉnh đã đánh giá rằng: Nhạc sĩ Trần Hoàn là người từng giữ nhiều chức vụ cao trong bộ máy lãnh đạo của Đảng, Chính phủ; ông sống giản dị, khiêm tốn. Phong thái, tình cảm, tài năng của nhạc sĩ Trần Hoàn luôn tỏa sáng, ấm áp qua cuộc đời và tác phẩm của ông.
(Nguồn: https://hanoimoi.vn/)