Tác giả: Thanh Nhã
Tối 21 tháng 12 năm 2023, tại Trung tâm Phát thanh – truyền hình Quân đội, Hà Nội, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã phối hợp với Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội tổ chức chương trình nghệ thuật “Tổ quốc trong tim”, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Đại tá, nhạc sĩ Trọng Loan (1923 – 2023); kỷ niệm 79 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 – 22/12/2023); 79 năm ngày thành lập Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; và 34 năm Ngày hội Quốc phòng toàn dân (22/12/1989 – 22/12/2023). Chương trình được truyền hình trực tiếp trên kênh Truyền hình Quốc phòng Việt Nam.
Dự chương trình có: Thượng tướng Trịnh Văn Quyết – Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương; Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam; PGS.TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân – Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; Thiếu tướng Đoàn Quang Hòa – Cục trưởng Cục Chính sách; Thiếu tướng Nguyễn Đình Chiêu – Phó Chính ủy Tổng cục Hậu cần; Thiếu tướng Lê Ngọc Hân – Chủ nhiệm chính trị Tổng cục công nghiệp Bộ quốc phòng; Thiếu tướng Nguyễn Kim Tôn – Giám đốc Trung tâm phát thanh và truyền hình Quân đội, đặc biệt là gia đình nhạc sĩ Trọng Loan và đông đảo các khán thính giả.
Về phía Hội Nhạc sĩ Việt Nam có: Thiếu tướng, nhạc sĩ Nguyễn Đức Trịnh – Chủ tịch Hội; NSND Phạm Ngọc Khôi – Phó Chủ tịch Hội; NSƯT Trần Vương Thạch – Phó Chủ tịch Hội; TS. nhạc sĩ lão thành Doãn Nho; các nhạc sĩ trong Ban Thường vụ và Ban Chấp hành Hội cùng hơn 100 nhạc sĩ, nghệ sĩ là Chi hội trưởng, Chi hội phó, các nhạc sĩ từ 65 Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam trên khắp cả nước về tham dự…
Chương trình được chia làm 3 phần: “Khúc hát thanh xuân”, “Lời ca dâng Bác” và “Bầu trời yêu thương”, với 13 tác phẩm đã khắc họa một cách chân thực, đầy đủ, xúc động về chân dung của nhạc sĩ Trọng Loan và âm nhạc của ông. Khán giả đã được thưởng thức những tác phẩm âm nhạc nổi tiếng, gắn liền với tên tuổi của nhạc sĩ Trọng Loan như: Tổ quốc trong tim, Chiều biên cương, Người Yên Châu em bắn máy bay, Quân reo quê mẹ Quảng Trị anh hùng, Nếu em tới thăm đảo, Dâng lên Đảng niềm tin, Lời ca dâng Bác, Thăm lại làng Sen, Bầu trời yêu thương, Trăng sáng trên rừng quế, Em sẽ lớn lên giữa những mái trường, Từ mùa xuân nay ta hát bài ca… Chương trình được các nghệ sĩ đến từ Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội và Trường Văn hóa nghệ thuật Quân đội với những nghệ sĩ, ca sĩ được nhiều người yêu mến như: Lương Nguyệt Anh, Viết Danh, Hồng Duyên, Thanh Tài, Tố Hoa, Giàng Hoa, Bùi Hà Miên… Qua các phóng sự, các cuộc trò chuyện, phỏng vấn, khán giả càng cảm nhận được tình cảm yêu mến, sự kính trọng các nhạc sĩ, đồng nghiệp những người học trò dành cho nhạc sĩ Trọng Loan.
Nhạc sĩ Trọng Loan sinh năm 1923 tại Yên Bái, là một trong những nhạc sĩ đầu tiên nhập ngũ vào quân đội vệ quốc đoàn khi ông mới 22 tuổi, từng là Phó đội trưởng đội Thiếu sinh quân nghệ thuật Vệ quốc đoàn thuộc Cục chính trị, Bộ Tư lệnh (nay là Tổng cục Chính trị) rồi trở thành Đội trưởng Đội Văn công Đại đoàn 316. Sau chiến dịch Điện Biên Phủ, ông được phụ trách nhiều đơn vị nghệ thuật như: Trưởng đoàn Văn công III; Trưởng đoàn Ca múa II Tổng cục Chính trị. Từ năm 1979 đến năm 1988, nhạc sĩ Trọng Loan giữ vai trò là Phó Giám đốc nghệ thuật Nhà hát Quân đội, Tổng cục Chính trị (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội). Trải qua 50 năm cống hiến và đi theo cách mạng làm công tác nghệ thuật, Đại tá, nhạc sĩ Trong Loan đã để lại những dấu ấn khó quên trong lòng các thế hệ yêu âm nhạc.
Thông qua các tác phẩm âm nhạc, từng đặt dấu mốc đặc biệt trong cuộc đời nhạc sĩ – chiến sĩ Trọng Loan hiện lên rõ nét. Ông là nhạc sĩ duy nhất được tham gia chiến dịch Thập Vạn Đại Sơn năm1949. Sau này, một loạt tác phẩm ra đời kịp thời, đậm tính thời sự đồng hành cùng dọc dài các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc cũng như thời kỳ hòa bình dựng xây đất nước cho thấy chân dung một nhạc sĩ – chiến sĩ với bút lực dồi dào và tâm hồn rộng mở.
Có thể nói, cả một đời đi theo cách mạng và sáng tác âm nhạc, đại tá, nhạc sĩ Trọng Loan đã tận tâm tận hiến và ghi dấu ấn bằng một kho tàng âm nhạc đồ sộ, phong phú, đa dạng, nhiều màu vẻ. Với phong cách âm nhạc giản dị nhưng tinh tế, khúc chiết, giai điệu mượt mà uyển chuyển, chủ yếu dựa trên chất liệu dân ca vùng miền, chủ đề bám sát thực tiễn chiến đấu, lao động sản xuất của quân và dân ta nên rất gần gũi dễ hát, dễ thuộc. Chính vì vậy, các tác phẩm âm nhạc của ông được đông đảo công chúng yêu mến, đón nhận.
Một trong những dấu ấn trong sự nghiệp sáng tác của đại tá, nhạc sĩ Trọng Loan đó là những tác phẩm ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, giai đoạn này, ông đã định hình bút phát âm nhạc rất rõ ràng sung sức, ông viết rất nhanh, kịp thời, mang tính thời sự, phản ánh đúng tinh thần, tư tưởng cách mạng, đồng hành theo từng giai đoạn cách mạng, từng trận chiến đấu lớn, nhỏ của quân đội và phổ biến ngay.
Chất lính, chất chiến đấu hòa quyện cùng âm nhạc dân gian tạo nên một phong cách Trọng Loan rất riêng biệt và độc đáo. Trong gia tài âm nhạc đi cùng năm tháng của đại tá, nhạc sĩ Trọng Loan mà đề tài ông yêu tha thiết và đã dành trọn cả trái tim mình ngay từ những ngày đầu cầm bút, đó chính là những tác phẩm viết về Đảng, về Bác Hồ kính yêu với niềm tin mãnh liệt và chân thành từ ngày nước nhà độc lập.
Nhạc sĩ Trọng Loan trong thời kháng chiến, ảnh: TL
* Đại tá, nhạc sĩ Nguyễn Trọng Loan (1923-2010) là một trong những tên tuổi lớn của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam. Ông là một trong những cánh chim đầu đàn của đội ngũ các nhạc sĩ Quân đội ngay sau khi Cách mạng tháng Tám thành công. Cả một đời sáng tác, ông để lại gia tài đồ sộ với hàng trăm ca khúc, trong đó có nhiều bài hát được phổ biến rộng rãi.
Với những cống hiến hết mình cho nghệ thuật, cho Tổ quốc, đại tá, nhạc sĩ Trọng Loan đã vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 1996), Giải thưởng Nhà nước về Văn học – nghệ thuật (năm 2001), Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất; Huân chương Chiến thắng hạng Ba; Huân chương Chiến sĩ vẻ vang hạng Nhất, Nhì, Ba; Huân chương Quân công hạng Nhì; Huân chương Chiến công hạng Nhì và rất nhiều giải thưởng, huân chương cao quý của Đảng và Nhà nước.
Một số hình ảnh tại Đêm nhạc:
Chúng con lên đường hình Tổ quốc trong tim, biểu diễn: Tốp ca nam
Chiều biên cương, biểu diễn: Tam ca nam
Người Châu Yên bắn máy bay, biểu diễn: Tốp nữ
Nếu em đến thăm đảo, biểu diễn: Tam ca nam
Bầu trời yêu thương, biểu diễn: Cello: Bùi Hà Miên, violin: Trịnh Minh Hiền
Em sẽ lớn lên giữa những mái trường, biểu diễn: Tố Hoa
Từ mùa xuân nay ta hát bài ca, biểu diễn: Tốp ca nam nữ