Tác giả: Đ.H.
Là số ít nghệ sĩ trong giới được vì nể vì giọng hát thực lực cũng như về sự nghiệp sáng lạn, Phạm Thu Hà và Phúc Tiệp đã có nhiều chiêm nghiệm về nghề cũng như về tác phẩm mà họ sắp biểu diễn trong minishow Giọt lệ thiên thu ngày 1/12/2023. Dưới đây là phỏng vấn của chúng tôi về hai lĩnh vực ruột của họ:
Nghề ca hát
Anh chị quan niệm thế nào là ca sĩ, nghệ sĩ và nghệ sĩ lớn?
Phạm Thu Hà: Cầm mic lên là ca sĩ được, nghe hơi tiêu cực nhưng hình như đúng là vậy đấy nhỉ. Còn nghệ sĩ phải có thành tựu và được nhiều người yêu mến. Nghệ sĩ lớn thì phải có tư duy lớn, tầm ảnh hưởng lớn. Chữ lớn ở đây còn có nghĩa là đẹp, sống đẹp, tư duy đẹp, sự nghiệp đẹp đẽ.
Phúc Tiệp: Ca sĩ – trước hết chúng ta hiểu đó là một nghề. Nghề nghiệp của họ là hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật (ca hát). Là người có khả năng biến ngôn ngữ lên thành nghệ thuật, điều khiển hơi thở và âm thanh trên nền tảng có giai điệu. Nhiệm vụ của họ là chuyền tải những thông điệp của một tác phẩm âm nhạc đến với khán thính giả thông qua giọng hát. Tùy vào chất giọng cũng như gout thẩm mĩ âm nhạc mà sẽ tạo ra các ca sĩ khác nhau về nhiều thể loại âm nhạc.
Nghệ sĩ: là những người được công nhận khi tên tuổi của họ có đóng góp cho lĩnh vực nghệ thuật mà họ theo đuổi, được ghi nhận bởi các danh hiệu chính thức do nhà nước công nhận. Ngày nay khái niệm về một nghệ sĩ khá đơn giản, có thể chỉ là một người làm việc về một lĩnh vực nghệ thuật bất kì và biến những việc họ làm thành nghệ thuật thì đều gọi là nghệ sĩ.
Nghệ sĩ lớn (trong ca hát) là nghệ sĩ có sức đóng góp lớn cho sự nghiệp âm nhạc. Có nhiều sản phẩm chất lượng và có sức ảnh hưởng đến nhiều tầng lớp trong xã hội trong thời gian dài. Họ đạt được nhiều giải thưởng về chuyên môn cũng như sự ghi nhận của công chúng. Ngoài ra, nghệ sĩ lớn phải là người có phẩm chất đạo đức, lối sống, kiến thức sâu rộng và nền tảng văn hóa cao. Nhắc tới họ là nhắc tới đại diện tiêu biểu cho lĩnh vực mà họ đã được ghi nhận.
Nghệ sĩ có phải là một nghề của tâm hồn?
Phúc Tiệp: Nghệ sĩ đúng là một nghề của tâm hồn. Tâm hồn người nghệ sĩ luôn luôn được nuôi dưỡng bằng những tác phẩm nghệ thuật mà họ sáng tạo. Bất kể lĩnh vực nghệ thuật nào mà không có tâm hồn thì sản phẩm sẽ trở nên vô cảm và thiếu tính hình ảnh.
Phạm Thu Hà: Nếu như hát mà không trải nghiệm nhiều, không có sự chân thành, tử tế, thì không thể hát hay được. Sứ mệnh của nghệ sĩ là chữa lành, chữa lành tâm hồn. Khi con người buồn đau có thể nghe nhạc, âm nhạc sẽ giúp bạn hết buồn. Cho nên Hà nghĩ, nghệ sĩ đúng là nghề của tâm hồn, giúp chữa lành rất nhiều tâm hồn đang buồn, khổ và đau đớn.
Ở thời bình, nghệ sĩ không có dịp để thể hiện lòng yêu nước, xả thân vì nhân dân nhiều. Vậy muốn đạt được điều đó, họ phải phấn đấu ở đâu?
Phạm Thu Hà: Thời bình nghệ sĩ có thể cho đi, sống tốt, sống đẹp, phấn đấu được hát, được dâng hiến giọng hát của mình, lan tỏa những thông điệp nhân ái, khiến người nghe cảm nhận được năng lượng tốt, được yêu thương, chữa lành. Đó cũng là một cách yêu nước mãnh liệt. Hà nghĩ âm nhạc trong thời bình có nhiệm vụ không kém gì thời chiến. Bởi thời nay chúng ta có quá nhiều thứ, sung sướng quá, được quá nuông chiều nên đôi khi không thấu hiểu được những hy sinh, vất vả của cha ông, bố mẹ. Việc tu tập để sống thiện lành và có ích cho Tổ quốc cũng khó vô cùng. Vì vậy, Hà luôn tâm niệm phải gắng giữ những suy nghĩ tích cực, chuyển tải đúng những thông điệp nhân văn tới những người đang cần. Trong Hà luôn vang lên hai chữ biết ơn thế hệ trước, cứ được hát là Hà thấy biết ơn, tự hào lắm, xúc động lắm.
Phúc Tiệp: Ở thời bình nghệ sĩ thể hiện lòng yêu nước bằng việc tôn vinh những tác phẩm đã có lịch sử và sức sống qua nhiều thời kì. Ngoài ra, họ còn thể duy trì lòng yêu nước bằng chính phẩm chất đạo đức và sự tận hiến cho nghệ thuật tử tế.
Giọng ca trầm dày của anh Phúc Tiệp có thể đè bẹp giọng ca mảnh, dịu ngọt của chị Phạm Thu Hà không?
Phúc Tiệp: Âm nhạc luôn luôn có tính tương phản. Sự tương phản sẽ đem lại cảm xúc cao nhất trong mọi loại hình nghệ thuật. Với sự kết hợp nhuận nhuyễn hai giọng hát của Tiệp và Phạm Thu Hà sẽ là cơ hội để nâng nhau lên, đạt được những giá trị cao nhất về chất giọng của nhau.
Phạm Thu Hà: Giọng Hà không hề mảnh, xuống quãng trung trầm rất dày nha, quãng giọng của Hà rất rộng nên hòa với giọng anh Tiệp rất quyện và hòa hợp.
Điều gì sẽ làm nên sự hòa hợp của hai giọng ca trong một ca khúc mà hai anh chị chưa từng hát chung?
Phạm Thu Hà: Chúng tôi có sự tương đồng trong tính cách, tâm hồn, chưa kể, chúng tôi quá hiểu nhau nên khi hát rất ăn ý.
Phúc Tiệp: Sự hòa hợp sẽ đến từ sự lắng nghe nhau, tiết chế cái tôi và mấu chốt là đem đến sự hòa quện về âm thanh cũng như cảm xúc. Bản chất những bài hát chung trong chương trình đều là những bài hát không khó để hai anh em tìm được tiếng nói chung.
Tác phẩm âm nhạc
Với anh chị, những tác phẩm thanh nhạc, những ca khúc như thế nào là gây cảm hứng nhất cho người nghệ sĩ?
Phúc Tiệp: Để gây cảm hứng nhất cho nghệ sĩ là những tác phẩm hợp với chất giọng, phô diễn được những điều tốt nhất trong khả năng và đặc biệt hơn cả là đồng cảm được với tác giả khi thể hiện được nội tâm cao nhất của bài hát.
Phạm Thu Hà: gây cảm hứng nhất là những ca khúc có thân phận, thể hiện nỗi đau, sự tổn thương, mất mát. Đằng sau đó chính là sự hướng thiện, sự nhân văn và những sức mạnh nội tâm vươn lên sự trớ trêu của số phận.
Còn những ca khúc thị trường, ăn khách thì có những giá trị gì?
Phúc Tiệp: Những ca khúc thị trường ăn khách là những ca khúc đã khẳng định được sức lan tỏa và có đời sống của riêng mình. Chúng có giá trị như một món ăn tinh thần vô cùng thân thiết, tràn đầy cảm xúc cho một phần không nhỏ khán giả yêu nhạc, đôi khi là cả một thế hệ khán giả.
Phạm Thu Hà: Mỗi dòng nhạc sinh ra sẽ phục vụ một nhóm khán giả. Người thích nhạc vàng, nhạc đỏ và người lại thích nhạc xanh. Mỗi dòng nhạc đều có giá trị riêng. Với Hà những giá trị nhân văn của mỗi dòng nhạc nên được tôn trọng. Mỗi lứa tuổi và thế hệ lại có tư duy và thẩm mĩ âm nhạc khác nữa. Thế hệ trẻ bây giờ hiện đại hơn nên suy nghĩ cũng đơn giản hơn. Có thể họ không nghe nhạc của Phạm Thu Hà nhưng Hà vẫn nghe cả nhạc thị trường để hiểu thế hệ trẻ, để hiểu và giáo dục con trai mình, cho con được sống đúng tuổi, đúng thời đại và có cốt lõi của văn hóa dân tộc mình
Có thể biến một tác phẩm âm nhạc bình thường trở nên xuất sắc không? Ví dụ một ca khúc?
Phúc Tiệp: Một tác phẩm bất kì khi ra đời đều là tâm huyết và đều là điều đặc biệt, không có tác phẩm nào là bình thường. Với góc độ của nghệ thuật thanh nhạc thì có thể đưa tác phẩm đó với góc tiếp cận khác một cách chỉn chu và hàn lâm hơn với sứ mệnh vốn có của nó
Phạm Thu Hà: Có chứ. Ví dụ Mùa hè đẹp nhất, Màu mắt nhung của nhạc sĩ Đức Huy chỉ là một ca khúc pop nhưng nếu được hòa âm, phối khí cho cả một dàn nhạc lớn hơn thì ca khúc này sẽ có hiệu quả lớn hơn nhiều. Trước khi muốn có một ca khúc xuất sắc thì cái cốt của ca khúc phải tốt đã. Hai ca khúc mà Hà ví dụ trên đều có giai điệu và lời ca rất dễ chịu, bắt tai và cấu trúc cũng gọn gàng, khúc triết. Từ đó, ta mới có thể bổ sung cho chúng một không gian đẹp hơn, hoành tráng hơn và cách thể hiện rộng mở hơn.
Tác giả được anh chị chọn trong đêm nhạc Giọt lệ thiên thu theo tiêu chí gì khi họ khá đối lập nhau?
Phúc Tiệp: Các tác giả trong chương trình có thể có những màu sắc và triết lí âm nhạc khá khác nhau, tuy nhiên, tác phẩm của họ có một điểm chung là cực kì giàu cảm xúc và giàu tính hình ảnh. Âm nhạc của họ rất gần gũi và nhận được sự đồng cảm của người nghe và cả người hát như chúng tôi nữa. Cho nên, sự khác biệt của họ sẽ chỉ lại đem sự phong phú cho đêm nhạc mà thôi.
Phạm Thu Hà: có vài nhạc sĩ khá đối lập trong tính cách nhưng những ca khúc Hà chọn trong minishow thì đều theo một dòng chảy của những câu chuyện thân phận người, nhân văn, yêu cuộc sống, tha thiết với cuộc đời. Nên nhìn tổng quát thì những bài hát trong minishow rất nhất quán và tương đồng về chất lượng, đều là những ca khúc rất hay và thấm đẫm tình người.
Vâng, xin chúc hai nghệ sĩ, hai người bạn thân cùng tiến tới thành công rực rỡ ở đêm nhạc Giọt lệ thiên thu.